Het fotomuseum FOMU in Antwerpen sluit het Ensorjaar af met een gloednieuwe tentoonstelling van fotografe Cindy Sherman. Het is de eerste solotentoonstelling van haar werk in België. De Amerikaanse fotografe staat vooral bekend voor haar provocerende werken waarin ze zichzelf als allerlei personen verkleedt. Het is een korte maar krachtige wandeling door het leven van de kunstenares.
“Ze ziet haar foto’s niet als zelfportretten”, staat in het begin van de tentoonstelling op de muur geschreven. Toch is Cindy Sherman zelf het onderwerp van al haar foto’s. Al is het niet altijd even makkelijk om haar op ieder werk te herkennen. Ze transformeert zichzelf door middel van make-up, pruiken en kleding in talloze verschillende gedaantes. Op iedere foto heeft ze als het ware een ander masker op. Ze is zo goed in zichzelf vermommen dat het een spelletje ‘zoek de gelijkenissen’ wordt om haar te herkennen op ieder doek. Die maskers vormen dan ook de link tussen Cindy Sherman en James Ensor. Waar Ensor gemaskerde figuren schildert, verandert Sherman zelf in die figuren.
De tentoonstelling start met Shermans ‘Early Works’. In een kleine, zalmroze ruimte zie je zwart-witfoto’s van de jonge fotografe. Het roze tapijt op de vloer staat al vol met voetafdrukken. De tentoonstelling is nog maar twee weken open maar is duidelijk al veel bezocht. Ook vandaag is het er druk, ik moet zelf even wachten voor ik de kamer kan binnengaan door de drukte.
Ondanks al het volk is het er bijna muisstil. Je hoort enkel het gezoem van een oude tv waar een stop-motionvideo van Sherman op wordt afgespeeld. Een geluid waar je niet gewend aan moet worden, het is namelijk de enige video die je in het museum ziet. In haar ‘Early Works’ is Sherman nog wat zoekende. Ze experimenteert met verschillende media en het is duidelijk dat ze nog niet lang met fotografie bezig is. Maar wat ze wel al van in het begin mee heeft zijn de maskers en vermommingen.
Langs een donkere, roze tunnel kom je terecht in een donkerblauw kamertje. Hier hangen Shermans meest iconische werken: ‘Untitled Film Stills’. De kamer is bijna volledig donker, enkel een paar zachte spots verlichten de kaders. ‘Untitled Film Still #17’ grijpt mijn aandacht. Het is een foto van een jonge vrouw die geschminkt en gekleed is als een klassevolle oudere dame. Het heeft iets onschuldig, net een klein meisje dat in de klerenkast van haar mama is gedoken. Zo voelen alle werken op deze verdieping een beetje aan: jong en onschuldig. Sherman heeft duidelijk al vanaf het begin een visie maar is nog op zoek naar hoe ze die het beste kan uitwerken.
Op de twee verdiepingen daarboven wordt Sherman die zelfzekere, oudere vrouw die ze in haar eerdere werken portretteerde. Hier is het ook heel wat rustiger dan op de eerste verdieping. Zonder de drukte valt het nog meer op hoe stil het is in het museum. Ik mis het kleine kamertje van op de eerste verdieping. Op de twee bovenste verdiepingen is alles lichtblauw en stil. Het voelt een beetje klinisch aan, net als een wachtkamer in een ziekenhuis. De opvallendste bezoeker is een klein jongetje dat met zijn kleurpotloodjes een werk van Sherman probeert na te tekenen. Wie weet komt zijn werk hier ook ooit aan de muur.
De naam van dit onderdeel van de expo is ‘Anti-Fashion’. Ze maakt parodieën van modebladen maar gaat ook zelf aan de slag voor die modebladen. In de jaren tachtig maakt ze verschillende campagnefoto’s voor merken zoals Comme des Garçon en Marc Jacobs. Sherman zet het modebeeld helemaal op zijn kop. De kledij is bijzaak, het gaat om het verhaal dat Sherman in haar werk wil vertellen. Een duur couture kleed wordt niet gedragen door een model op de catwalk maar door een oude, rokende vrouw met een pintje in de hand. Het zijn die tegenstrijdigheden die haar werk zo interessant maken.
Op de bovenste verdieping kan je door de modebladen waarin haar werk staat bladeren (weliswaar digitaal, want de papieren versies staan achter glas). Hier valt het contrast tussen Shermans werk en andere modefotografen des te meer op.
Ondanks het feit dat er meer dan honderd werken van Sherman hangen, ben je er vrij snel door. Ideaal om te combineren met een dagje Antwerpen, maar om helemaal naar ‘t stad af te reizen, is het misschien wat te kort.
Je kan de tentoonstelling nog tot twee februari 2025 bezoeken. Een ticket kost twaalf euro voor volwassenen en vijf euro voor jongeren onder de zesentwintig jaar. Naast Shermans tentoonstelling zijn er nog drie andere tentoonstellingen in Antwerpen die het Ensorjaar 2024 afsluiten.
[jetpack-related-posts]