Zoals hij het zelf zegt, grijs is gewoon zilver met een laagje stof erover. Stefan Vanfleteren (1969) verbaast opnieuw, deze keer met zijn tentoonstelling Atelier. De maestro van het clair-obscur toont zijn portretten van de laatste twaalf jaar, gefotografeerd in zijn daglichtstudio.
Stefan Vanfleteren zijn werk intrigeert mij al lang en ik volg hem ook al enige tijd op sociale media. Zijn werken blijven altijd wat nazinderen, ze doen je nadenken. Al ben ik benieuwd of hij na al die tijd zijn hoogtepunt nog niet heeft bereikt. Kan hij nog steeds verbazen?
De tentoonstelling bevindt zich in Hangar Art, aan het Kasteleinsplein in Brussel. Hangar art is een fotogalerij die allerlei (inter)nationale fotografen verwelkomt. Je komt binnen in een grote hal en wandelt via de boekshop naar de ingang van de expo. De toegangsprijs is negen euro, maar voor studenten is het vijf euro. Je kan hier van woensdag tot zondag binnenspringen tussen 12 en 6 uur ‘s avonds.
De tentoonstelling start op de gelijkvloers. Je wandelt een kale zaal binnen. Enkele muren delen de zaal in, maar toch voelt die groot en open. Er overvalt me een leeg gevoel. Er speelt geen muziek, alles is grijs en industrieel. De eerste foto’s in de zaal zijn van zijn atelier, met een grijs blok in het midden. Dat is alles.
Carrière
Stefan Vanfleteren studeerde fotografie op het Sint-Lukas in Brussel, waarna hij begon als persfotograaf bij onder andere De Morgen. Later besliste hij een nieuw pad te bewandelen en ging hij solo aan de slag. Hij werd al snel bekend om zijn indringende en obscure portretfoto’s. Vandaag is hij een van de bekendste Belgische fotografen. Nu stelt hij ‘Atelier’ voor. In deze expo verzamelde hij een paar van zijn werken van de voorbije twaalf jaar gefotografeerd in zijn eigen atelier.
Even verder vangen mijn ogen plots een portret van een vrouw op. De vrouw heeft zich in een ongemakkelijke positie opgerold, en kijkt weg van de lens. Hoe zou haar gezicht eruitzien? Wat zou ze denken? Schaamt ze zich? Nergens hangen er bordjes naast de portretten met extra uitleg. Dat is jammer. Je wil weten waarom de fotograaf een portret gemaakt heeft, en dat blijft nu een vraagteken. Aan de andere kant geeft het je veel vrijheid en kan je je fantasie hier echt wel de vrije loop laten.
In de hoek en daarbeneden of daar juist helemaal bovenaan, verschillende tekstjes vullen de muren. De fotograaf besloot om geen uitleg te geven bij de portretten, maar hij wil je wel enkele van zijn inzichten geven. Zo staat er op een muur bijvoorbeeld een tekstje over hoe hij naar het licht kijkt. Daar zegt hij: ‘Wat een mooie paradox, je ziet nooit het licht, enkel de voorwerpen waar het licht op botst.’
Licht
Foto: Eline Cornelis
Alle portretten hebben één gemeenschappelijke factor, en dat is licht. De fotograaf werkt in deze tentoonstelling met zowel daglicht als kunstlicht. Een hand van Nick Cave; een onbekende visser; een dood ijsvogeltje of een eenvoudige strandfles: door het juiste licht maakt elk portret evenveel indruk. Vanfleteren toont dan ook hoe goed hij met het licht kan spelen.
Grijs
Naast licht speelt ook de kleur grijs hier een belangrijke factor. Grijze theaterdoeken zijn dan ook een rode draad doorheen deze tentoonstelling. ‘Ondanks dat deze kleur een negatieve connotatie heeft’, schrijft Vanfleteren, ‘heeft deze polariserende wereld meer grijs nodig.’
In deze tentoonstelling experimenteert de fotograaf voor het eerst met dode dieren. In het midden van de zaal hangt een groot portret van een dood paard. Het paard ligt op zijn zij en met de benen vastgebonden. Het is een heftig beeld, eentje waar je eventjes je gedachten bij verliest. Vanfleteren wil hier het verband tussen de dood en fotografie weergeven, ‘vanaf het moment dat je iets fotografeert, is wat je hebt vastgelegd, verleden tijd.’
Het eerste deel is voorbij, maar ik blijf toch nog wat op mijn honger zitten. Gelukkig is er een tweede deel en dat stelt allesbehalve teleur. In tegenstelling tot het gelijkvloers die wat braver was, is de eerste verdieping dat allesbehalve. Het is excentriek, choquerend en verrassend. Een visser die zich blootgeeft, een portret van een schaap waarvan de keel is doorgesneden en een krijsende baby. Vanfleteren houdt het niet braaf, en dat valt alleen maar in goeie aard.
Foto: Eline Cornelis
Op de derde en laatste verdieping kan je de boeken die Vanfleteren de laatste jaren heeft uitgebracht doorbladeren. Je krijgt hier ook een sneak peek van hoe hij te werk gaat. In een video zie je hoe rustig, doordacht en precies hij dat doet.
Wie denkt alles van Stefan Vanfleteren gezien te hebben, heeft duidelijk zijn nieuwste tentoonstelling nog niet bezocht. Atelier is tot december te bezichtigen in Hangar Art in Brussel.
[jetpack-related-posts]