Na zes maanden renovatiewerken opende het Magritte Museum op 7 oktober opnieuw zijn deuren. Om de gevierde surrealist René Magritte te eren, pronkt er sinds de opknapbeurt een groene appel op het dak. Met dit bekend symbool zet Brussel de gerenommeerde kunstenaar in de schijnwerpers voor zijn 125ste verjaardag.
Op een prille herfstdag slenteren mijn moeder en ik door het centrum van de hoofdstad. In de straten prikkelen meerdere collages en muurschilderingen van Magritte onze nieuwsgierigheid. Een andere bewonderaar vertelt ons dat er een parcours door Brussel loopt, genaamd ‘In het spoor van Magritte’. Op het dak van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSKB) schittert er een groene appel in het zonlicht. “Het opvallende stuk fruit staat er om de 125ste verjaardag van René Magritte te vieren”, vertelt de joviale man achter de balie ons wanneer we later het museum binnenwandelen.
Na zes maanden renovatiewerken met een prijskaartje van 450 000 euro kan het publiek de expositie opnieuw bewonderen. Het museum nam alle kosten voor zijn rekening. “Dat mag wel!”, vertelt diezelfde man. “Magritte is de Belgische surrealist bij uitstek.” De tentoonstelling telt 230 kunstwerken en voor het jubileum komen daar nog eens 29 stukken in bruikleen bij. Daarmee bezit het Magritte Museum nog steeds de grootste collectie werken van de artiest. “Veel is er niet veranderd”, vertelt de receptionist verder. “De muren kregen een likje verf, ze installeerden nieuwe camera’s en een moderner ophangsysteem voor de kunstwerken.”
De tentoonstelling van de kunstenaar begint op de bovenste verdieping en zakt gaandeweg drie etages. Dit lijkt een onlogische keuze, maar is een knipoog naar het doorgedreven surrealisme van Magritte. Op elke verdieping krijg je een korte tijdlijn over het leven van de artiest. Als we de zaal verder betreden, zien we werken die typerend zijn voor de eerder beschreven levensfases. Er hangt een intieme, echter geheimzinnige sfeer in de ruimtes. De gehuurde audiogids tracht mijn aandacht vast te houden, maar tevergeefs: ik ben afgeleid door de werken die onmiskenbaar op de donkere muren pronken.
Een manusje-van-alles
“Wat een veelzijdige kunstenaar”, fluistert mijn moeder mij in het oor. Wanneer ik de tentoonstelling verder verken, merk ik dat ze gelijk heeft. Er hangen niet enkel schilderijen, schetsen en tekeningen aan de muren, maar eveneens pamfletten, beeldhouwwerken en behangpapier. De artiest weet je niet uitsluitend plastisch te emotioneren, maar ook literair. De citaten zijn te lezen boven zijn werken. Zo dompelt het museum de toeschouwer volledig onder in de denkwijze van Magritte. Hij lijkt constant een oogje in het zeil te houden. Dat gevoel wordt versterkt wanneer ik bij het dalen van een verdieping op een reusachtige afbeelding van de kunstenaar zijn gelaat stoot.
Een van de meest iconische beelden die regelmatig terugkomt in Magrittes werk is de appel, die symbool staat voor verleiding en mysterie. Naast het stuk fruit spelen ook de vogel en bolhoeden een belangrijke rol in de schilderijen. Deze vogels vertegenwoordigen de vrijheid en ontsnapping, maar kunnen ook verwijzen naar dromen en verbeelding. Er hangt dan ook een mystieke sfeer in de kamer waar er in elk schilderij wel een vogel te spotten valt.
Aanstekelijk gegiechel
In de loop van de tentoonstelling kom ik ergens halverwege een ruimte tegen die me erg aanspreekt. Verschillend van de gebruikelijke stijl hangen er kleurrijke opvallende doeken aan de muur. Door de luidspreker van de krakende audiogids klinkt het dat ik me omring met werken van de ‘Periode Vache’. De kunst is wild geschilderd met schreeuwerige kleuren. In deze periode experimenteerde hij met meer humoristische en satirische elementen in zijn schilderijen, als reactie op de politieke situatie van die tijd. De kunst werkt aanstekelijk. Er speelt een glimlach rond mijn lippen, wanneer ik mensen zie poseren net zoals het varken op het doek.
Op de laatste verdieping heeft iedereen het luisteren naar de audiogids opgegeven. De uitleg is te langdradig en de kunst eist alle aandacht op. Een groep bezoekers staat druk te discussiëren en bespreekt de doeken aan de muur. Als er iets van de audiogids mij is bijgebleven, dan is het dat de kunstenaar precies dit voor ogen hield. “Schilderkunst is denkkunst”, zei de artiest jaren geleden. De tentoonstelling brengt daarmee zijn droom tot op de dag van vandaag tot leven.
Het beste verjaardagscadeau
Na ons museumbezoek besluiten mijn moeder en ik nog wat bij te praten. We bemachtigen het laatste plekje op het terras van het drukke café, Chateau Moderne. Al snel staan er twee koffies te dampen op ons tafeltje. De grote iconische man met bolhoed op de zijgevel van het café kijkt over onze schouder mee terwijl we Magrittes kunst verder bespreken. Daarmee leeft de geest van de artiest verder. “Een beter verjaardagscadeau kan de kunstenaar zich niet wensen”, besluit mijn moeder.
De auteur
