GENT – De voordelen van de zonewerking van de Belgische brandweer zullen pas binnen 10 jaar merkbaar zijn. Dat zegt brandweerman Francis Verleyen. “Deze generatie brandweerlieden zal de hervorming nooit te boven komen, maar de volgende generatie zal er de vruchten van plukken”, klinkt het.
De gasramp uit Gellingen in 2004 maakte duidelijk dat hulpdiensten op een betere manier moeten samenwerken om de veiligheid van burgers en hulpverleners te kunnen verzekeren. Sinds 1 januari 2015 is het Koninklijk Besluit van kracht dat de brandweerdienst volledig hervormde. Dit koninklijk besluit ging uit van drie principes:
- Elke burger heeft recht op de snelste en meest adequate hulp
- Elke burger heeft recht op dezelfde basisbescherming aan hetzelfde tarief
- Een schaalvergroting is noodzakelijk (geen gemeentelijk niveau meer)
Veel brandweerlieden stonden sceptisch tegenover die hervorming, maar hadden toch hoge verwachtingen. “We hoopten op snellere investeringen voor materiaal en dachten dat het beleid vlotter zou verlopen vanuit het grotere bestuursgeheel”, zegt Francis Verleyen. “Met goede managers gaat zo’n overgang vlot.”
We hoopten op snellere investeringen voor materiaal en dachten dat het beleid vlotter zou verlopen vanuit het grotere bestuursgeheel.Vrijwillig brandweerman Francis Verleyen
Maar de huidige invulling van die managers is door het overgangsbeleid niet ideaal verlopen. Vroeger maakten brandweerlieden promotie door hun anciënniteit. Ze volgden een bijkomende cursus en konden een hogere rang invullen. Door de hervorming kwamen heel wat vacatures voor belangrijke functies en die moesten ingevuld worden. Brandweermannen die een masterdiploma hadden groeiden zo plots door tot kapitein en haalden zo anderen met een grotere anciënniteit in. Bij sommige brandweerlieden zorgde dit voor heel wat onenigheid en beschuldigden ze de zone van vriendjespolitiek. Verleyen nuanceert: ”Vroeger koos de burgemeester wie promotie kreeg. Wie een goede relatie met hem of haar had, maakte meer kans op bevordering. Nu kiest het zonecollege (alle burgemeesters van de posten binnen de zone) wie kan doorgroeien. Iemand voortrekken is daardoor haast onmogelijk. De invulling van deze managersfuncties zijn een gevolg van de hervorming en zorgen nu voor problemen. Toch was dit de enige oplossing. De opgestelde structuur is mooi voor de toekomst en leunt aan bij die van het leger, maar de overgangsbepaling is niet in orde.”
Amerikaans systeem
Het tekort aan vrijwillige brandweerlieden hangt deels samen met de hervorming uit 2015. “Veel vrijwilligers zagen de brandweer als een hobby. Nu vraagt de zone steeds meer van hun mensen. Brandweerlieden moeten meer oefenen, studeren en echt presteren, maar binnen het nieuwe systeem gaat de verloning er wel op achteruit. Brandweerman wordt zo eerder een bijberoep dan een hobby. Wanneer de kandidaten dan de balans opmaken tussen prestatie en verloning, constateren ze dat ze als loodgieter of schilder in bijberoep een veel betere zaak doen”, aldus Verleyen. Of er binnen tien jaar nog vrijwillige brandweerkorpsen zullen bestaan, is volgens hem nog maar de vraag: “Misschien moeten we het Amerikaanse systeem wel volgen. Daar zijn enkel nog beroepskorspen.”