Die krantenkop verscheen onlangs in de Nederlandse krant Het Parool. Maar klopt die wel?
De claim is een uitspraak uit een opiniestuk van Sezgin Cihangir, directeur van het Nederlands Mathematisch Instituut (NMI) en opinieschrijver. Het NMI biedt verschillende (online) cursussen aan, waaronder ook ‘Grip Op Tekst’. Dat is een cursus om de talenknobbel in kinderen naar boven te brengen en Cihangir beschouwt het als een bewijs dat dyslexie niet bestaat.
Op het eerste zicht zou je Cihangir dus als een betrouwbare bron kunnen beschouwen. Hij heeft kennis in de wereld van taal en onderwijs en je zou dus zomaar kunnen geloven wat hij schrijft. Maar het is een gewaagde uitspraak en kan dus wel een factcheck gebruiken.
De claim
De claim en uitleg errond komen pas aan bod in het tweede deel van het artikel. Cihangir zegt dat de oorzaak van laaggeletterdheid ligt bij slecht onderwijs. Daarbij geeft hij de uitleg dat er steeds meer gewone kinderen zijn die de basisschool verlaten zonder dat zij goed kunnen lezen en schrijven. Maar betekent dat, dat we de schuld van die laaggeletterdheid dan ook automatisch bij de school moeten gaan leggen?
Onderzoek van ‘Lezen & Schrijven’
Uit een onderzoek uit 2018 van ‘Lezen & Schrijven’ verstaan we dat laaggeletterdheid niet enkel slaat op het taalniveau, maar ook op het niveau van rekenen. Het kan dus zijn dat iemand goed kan lezen en schrijven, maar niet goed kan rekenen en dus als laaggeletterd wordt beschouwd. Verder wordt er geschreven dat er steeds meer jongeren de basisschool verlaten met te lage basisvaardigheden. Ze kunnen vaak niet goed genoeg lezen, rekenen en schrijven. Wat Cihangir schrijft over dat er steeds meer kinderen de basisschool verlaten zonder dat ze goed kunnen lezen en schrijven, is dus correct. Maar de schuld enkel bij het onderwijs leggen is niet per se correct.
Dat bevestigt ook Goedele Vandommele, medewerker aan het Centrum voor Taal en Onderwijs aan de KU Leuven. “Je ziet inderdaad dat de leesvaardigheid van leerlingen daalt in vergelijking met vroeger. Maar doorheen de lagere school maken ze wel vooruitgang en daarin volbrengt de school zijn taak dus goed. Maar scholen krijgen ook te maken met maatschappelijke ontwikkelingen. Er is een lagere motivatie om te lezen. Boeken moeten in concurrentie gaan met andere media zoals televisie en sociale media. Scholen zouden daar nog vooruitgang in kunnen boeken en dus beter hun best doen om daar verandering in te brengen. Verder is er ook nog de stimulatie van het gezin van het kind die kan leiden tot positieve resultaten.”
Er is een lage motivatie om te lezen. Boeken moeten in concurrentie gaan met andere media zoals televisie en sociale media.
Goedele Vandommele
Drie oorzaken van laaggeletterdheid
In de studie worden er drie oorzaken van laaggeletterdheid in Nederland vermeld, waarvan het verlaten van de basisschool met te lage vaardigheden er maar één is. De tweede oorzaak is vergrijzing. De mens wordt steeds ouder en dus groeit de populatie van die leeftijdscategorie. Het blijkt dat de cognitieve vermogens tijdens de levensloop dalen met ongeveer een onderwijsniveau, wat maakt dat deze groep een groot deel van de laaggeletterden vertegenwoordigt.
De derde oorzaak is een grote toestroom van nieuwelingen in Nederland. Een groot deel van deze groep komt uit een oorlogsgebied waar zij geen goed onderwijs hebben genoten. Hun niveau van taal en rekenen is daardoor te laag en zij worden dus ook bij de groep van laaggeletterden gerekend.
Conclusie
Onderwijs heeft inderdaad een invloed op de geletterdheid van kinderen. De laaggeletterdheid stijgt, en dat ligt deels aan het onderwijs. Maar de schuld volledig bij het onderwijs leggen is verkeerd. Er zijn teveel maatschappelijke factoren die ook een invloed hebben op de stijging van laaggeletterdheid. Zo is er de vergrijzing, migratie, maatschappelijke ontwikkeling en de thuissituatie van een kind. De uitspraak van Sezgin Chihangir is dus eerder onwaar.
De auteur
