Momenteel zijn er meer dan honderd SARS-CoV-2-vaccins in ontwikkeling. Daaruit is een kopgroep van 11 vaccins ontstaan die in de laatste testfase, fase 3 zitten. De cruciale vraag blijft echter of je bereid bent een coronavaccin te nemen.
Uit de gezondheidsenquête van Sciensano blijkt dat slechts 50% van de Belgen zich wil laten vaccineren tegen COVID-19. 33% van de bevolking geeft aan dit misschien te zullen doen terwijl 17% van de bevolking stelt dit niet te zullen doen. Daarbij geven jongeren en vrouwen relatief meer aan te twijfelen en is 75,5% van de 65-plussers geneigd een coronavaccin te nemen.
De voornaamste reden waarom mensen zich wel willen laten vaccineren met een coronavaccin is het voorkomen om ernstig ziek te worden. Daarnaast kiest men voor vaccinatie als middel om de eigen familie te beschermen. Mensen die twijfelen of zich niet willen laten vaccineren hebben vaak bezorgdheden over de neveneffecten of de effectiviteit.
Effectiviteit van het vaccin
De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat een coronavaccin minimaal 50% effectief moet zijn. Het vaccin moet dus de kans op besmetting minstens halveren. Als we groepsimmuniteit willen bereiken, hebben we zelfs een vaccin nodig met een effectiviteit van 70% of meer. En dat laatste lijkt er misschien sneller te komen dan verwacht.
Op 18 november liet vaccinproducent Pfizer weten dat de eerste resultaten van de testen aantonen dat er een effectiviteit is van 95%. Volgens vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) is dit op het eerste gezicht veelbelovend. “Hoe hoger de doeltreffendheid, hoe sneller we groepsimmuniteit gaan opbouwen. Die twee gaan altijd hand in hand en dat is belangrijk voor als we dit vaccin op grote schaal zouden uitrollen”, meldt hij aan VRT NWS.
Veiligheid van het vaccin
In Rusland en China wordt op dit moment al enkele weken gevaccineerd tegen COVID-19. Dit gebeurt echter niet volgens de strenge regels die de Europese Unie hanteert om een vaccin op de markt te brengen.
“Wij hebben samen met 8 andere farmabedrijven een statement van de Internationale Federatie van Farmaceutische bedrijven ondertekend, waarmee we een signaal geven dat de veiligheid van het vaccin onze prioriteit is”, vertelt ‘Head of vaccines’ An Vermeersch (GSK). Je hoeft je dus niet meteen zorgen te maken over de veiligheid van het vaccin.
Fase 3-onderzoeken zijn de grootste en langstdurende. Normaal nemen ze jaren in beslag en nu wordt dit herleid tot maanden. Heeft dat geen grote implicaties op de veiligheid voor de mensen? “De meeste vaccinbijwerkingen merk je meteen”, zegt vaccinologe aan het UZ Gent Isabel Leroux-Roels in De Standaard. “Als de nevenwerkingen onaanvaardbaar zijn kom je daar gauw achter. Daarnaast blijven vaccinbedrijven de gezondheid van hun proefpersonen op de lange termijn opvolgen, ook als hun vaccin al op de markt is.”
“Lichte hoofdpijn en een opgezwollen kliertje in de nek de dag na inspuiting, meer bijwerkingen heb ik niet gehad.”
Proefpersoon Amaury Van Kenhove
Amaury Van Kenhove is proefpersoon en test het Curevac-vaccin in het UZ Gent. “Lichte hoofdpijn en een opgezwollen kliertje in de nek de dag na inspuiting, meer bijwerkingen heb ik niet gehad.” Van Kenhove heeft veel vertrouwen in de wetenschap. “We vergeten vaak dat we vandaag de dag super luxueus kunnen leven waarbij we ons geen grote zorgen moeten maken over gevaarlijke ziektes. Mede door het feit dat er al veel vaccins bestaan die ons beschermen.”
Ethisch dilemma
Wacht geduldig je beurt af. Het vaccin zal er niet voor iedereen tegelijk zijn. De logistieke verdeling van een vaccin dat in de hele wereld en overal liefst zo snel mogelijk ter beschikking moet zijn, is een ware nachtmerrie. Heidi Mertes is medisch ethicus aan de universiteit van Gent en denkt dat het belangrijk is om bij de verdeling niet alleen te kijken naar wie het hoogste risico loopt. Als je veel persoonlijke contacten hebt, is het misschien beter jezelf eerst te vaccineren? Jongeren bijvoorbeeld hebben veel meer contacten buiten het gezin dan 65-plussers. Denk aan school en hobby’s. Misschien is dat wel een reden om hen het vaccin eerst te geven en op die manier bescherm je ook hun familie.
“Als je je samen met 80 of 90% van de bevolking laat inenten, achtten ‘freeriders’ de kans niet groot om zelf besmet te raken en dat maakt het nu net gevaarlijk.”
Medisch ethicus Heidi Mertes (UGent)
“Daarnaast moeten we echt opletten voor ‘freerider-gedrag’”, benadrukt Mertes. ‘Freerider-gedrag’ komt voor bij gemeenschappen die het vaccin niet gaan nemen, bijvoorbeeld uit angst voor bijwerkingen. Als je je samen met 80 of 90% van de bevolking laat inenten, achtten ‘freeriders’ de kans niet groot om zelf besmet te raken en dat maakt het nu net gevaarlijk. “Als bepaalde gemeenschappen het COVID-19-vaccin niet nemen en er duikt een besmetting op, heb je plots een hele groep mensen die het krijgen.” Het is dus belangrijk dat je je laat vaccineren, anders blijven er uitbraken de kop op steken. Daarom is het essentieel om vertrouwen te creëren bij alle bevolkingsgroepen.
Vertrouwen in het vaccin
“Vaccins zijn uitgevonden door wetenschappers die in jargon spreken dat je niet begrijpt en ze worden verkocht door farmaceutische bedrijven die weinig vertrouwen wekken”, vertelt Heidi Larson aan de New York Times. Larson is oprichtster van het Vaccine Confidence Project, waarbij ze wereldwijde studies doet om te begrijpen waarom jij misschien aarzelt om je te laten vaccineren.
“De zoektocht naar een vaccin vertegenwoordigt een van de grootste wereldwijde sociale experimenten van collectivisme en samenwerking in de moderne tijd. Als een soort zachte diplomatie om ten minste een fundamenteel niveau van wereldwijde samenwerking levendig te houden”, stelt Larson in haar boek ‘Stuck: How Vaccine Rumors Start and Why they Don’t Go Away.’
Vaccinatiecampagne
Ben je nog niet helemaal overtuigd van het belang van een coronavaccin, dan zal een sterke informatiecampagne cruciaal zijn.
“We zitten midden in de grootste pandemie van ons leven en we hebben momenteel nog geen coherente communicatiestrategie met het publiek”, zegt Saad Omer, epidemioloog van Yale’s Institute for Global Health. Naast een goede strategische aanpak is het ook belangrijk wie de informatie levert. Denk daarbij aan influencers die een grote impact hebben op het individu en niet aan een saaie dokter in een witte stofjas of een vertegenwoordiger van de overheid.
Conclusie: Ondanks de positieve eerste resultaten rond de effectiviteit van het vaccin bij Pfizer, is er momenteel nog een aanzienlijke groep mensen die twijfelt om een vaccin te nemen. In de informatiecampagne van de overheid zal men helder moeten uitleggen waarom het belangrijk is dat je een vaccin neemt en benadrukken dat jouw vaccinatie leidt tot een betere bescherming van de samenleving.
De auteur
