Op het strand met een bierbuikje, not done?

Een aantal van de cijfers in kaart:

Fitness is de laatste jaren booming business. In de jaren tachtig trok bijna niemand naar de gym, maar in 2016 spreekt de sport een zeer breed publiek aan. Uit cijfers van het Fitness Markt & Trendrapport 2014 – 2016 – 2018 van Jan Middelkamp en Peter Wolfhagen blijkt dat Europa de grootste fitnessmarkt ter wereld heeft, met Groot-Brittannië als koploper. Clubs blijven ook steeds langer open, met centra waar ook ‘s nachts gesport kan worden. Belangrijk om aan te tonen dat de sector blijft groeien is het feit dat 46,9 procent van de fitnessclubs nog geen tien jaar bestaat. In 2016 kende het ledenbestand in 62,2 procent van de clubs een stijging.

Behoorlijk overweldigende cijfers, die insinueren dat veel mannen belang hechten aan een mooi lichaam. Alhoewel er op dit moment meer vrouwen dan mannen naar de gym gaan, verwachten de auteurs van het boek dat het aantal mannen en vrouwen dat aan fitness doet in 2018 gelijk zal lopen. Vooral gewichtheffen en korte intervaltrainingen, waarbij gefocust wordt op korte maar intensieve oefeningen met daarna een periode van rust, zijn populair. Bij korte intervaltrainingen (High Intensity Interval Training) wordt het bloedcirculatiesysteem getraind. Sporters gebruiken steeds meer wearable technology. Dit zijn ademhaling-en hartslagmeters die je op je lichaam kan bevestigen. Een laatste opvallende vaststelling is dat er dubbel zoveel hoogopgeleiden naar de fitnessclub gaan dan laagopgeleiden.

“Geen gym op reis? Dan ga ik niet mee”

Donald Flamme is personal trainer bij Corpus Fitness in Lokeren en traint al jaren intensief. Hij helpt anderen om op een verantwoorde manier aan krachttraining te doen. Flamme studeerde sportwetenschappen in de Verenigde Staten. “In Miami kom je niet buiten zonder sixpack.”

Trendwatcher Ellen Anthoni benadrukt dat fitheid nu meer een soort statussymbool is, waar het niet per se om uiterlijke schoonheid gaat: “Er wordt meer aandacht besteed aan het ambitieuze aspect van fitness: je bent een ondernemend en veeleisend iemand, je werkt aan je gezondheid en bent een doorzetter. Dat trekt mensen aan.”

Volgens Anthoni heeft het schoonheidsideaal de laatste jaren een opvallende evolutie meegemaakt: “In tegenstelling tot in de jaren ‘90, waar schoonheid vaak heel abstract was, is er nu sprake van een minder algemeen aanvaard schoonheidsideaal. Op de catwalk zie je meer en meer modellen waar ‘iets aan scheelt’. Denk maar aan Shaun Ross, een albino die onder andere al de cover van Vogue sierde. Ook mensen met huidziektes of een handicap kunnen tegenwoordig model worden.”

Schoonheidsverkiezingen zijn misschien wel de ideale plek om na te gaan hoe het zit met het mannelijk schoonheidsideaal. Zijn die uitzonderingen waar Anthoni van spreekt wel degelijk vertegenwoordigd op de catwalk? Lopen er tijdens het defilé misters met een bierbuikje en een zichtbare handicap rond of heeft elke deelnemer een perfect functionerend lichaam en een wasbordje?

De finale van Mister Belgian Style in het Aldhem Hotel in Grobbendonk toont dat niet alleen meisjes op een podium willen schitteren met een mooi lintje en een kroon. Ook sommige mannen houden van de glitter-glamourwereld. Op 4 maart maakten negen kandidaten zich op om de titel van de nieuwe Mister Belgian Style in de wacht te slepen. Hij mag de organisatie het komende jaar vertegenwoordigen.

Strakke, witte hemden, mooi gekamde en getoupeerde haren: elke kandidaat zorgt ervoor dat hij tot in de puntjes verzorgd is. Tijdens de ruim vier uur durende show moeten de kandidaten de jury overtuigen dat zij de ideale Mister Belgian Style 2017 zijn. Daar hoort een grote portie ontblote mannenlijven bij. “Iemand met een klein buikje kan een misterverkiezing niet winnen”, volgens Lyron Martina, organisator van de Nederlandse Mister Style verkiezing. Toch beweert hij dat uiterlijk niet ‘het’ criterium is waarop kandidaten worden beoordeeld (de combinatie beauty én brains werkt nog altijd het best), al insinueert het boxershort defilé dat een mooi lichaam wel degelijk belangrijk is. “Het is logisch dat we zo’n defilé houden: bij een missverkiezing gebeurt net hetzelfde, maar dan in badpak. Dankzij die ronde kunnen we kijken naar de proportie van hun lichaam, of ze wel goed verzorgd zijn. Een mister moet een sportief, gespierd lichaam hebben. Een ‘smooth look’ is ook erg belangrijk, met een makkelijk handelbaar kapsel, niet te ingewikkeld of excentriek.” Redelijk wat uiterlijke kenmerken waaraan een kandidaat moet voldoen dus. Toch zou de wedstrijd niet puur om het uiterlijk draaien.

“Je uiterlijk is je facade, hetgeen je presenteert aan de buitenwereld. Daarom zie ik er graag goed uit”, zegt deelnemer Ken Van Acker. “Natuurlijk is schoonheid niet het enige dat telt in het leven. We moeten stoppen met mensen op te delen aan de hand van criteria als ‘mooi’ en ‘lelijk’. Dat is gewoon tijdverspilling. Schoonheid is een totaalpakket. Schoonheidsverkiezingen zijn er om te beslissen wie ‘de mooiste’ is, maar voor mij is iedereen mooi op zijn eigen manier.”

Van Acker werkt deeltijds als personal trainer: “Ik hecht dus veel belang aan een mooi lichaam, maar ook aan een gezonde geest en een goede dosis motivatie. Fitnesscentra worden soms overspoeld door mannen, maar velen onder hen hebben een gebrek aan motivatie. Daar wil ik hen bij helpen. Vanaf april begin ik voltijds te werken als personal trainer, om sportievelingen die streven naar een gezonder lichaam zoveel mogelijk te ondersteunen en blijvend te motiveren.”

Het is Robbe Steenssens, de ex-Belgisch kampioen in turnen, die de titel in de wacht sleept. De jury is het meest gecharmeerd door de Venetiaans blonde bles van deze jongeman. Een paar dagen na de verkiezing besloot Robbe Steenssens om zijn taken als Mister Belgian Style op te geven. Robby Voets zal zijn taken overnemen. Hij zal het komende jaar de organisatie vertegenwoordigen en zal zijn kunnen nog eens herhalen op de internationale verkiezing.

Gaan mannen sneller twijfelen aan hun uiterlijk als ze geconfronteerd worden met het beeld van de ideale man op schoonheidswedstrijden, op sociale media of in de media? Iedereen kent de graatmagere meisjes uit Amerikaanse films die na herhaaldelijke confrontaties met perfecte billboard-modellen besluiten om na hun maaltijden een vinger in de keel te steken, maar wat voor effect hebben zo’n beelden op mannen en hun onzekerheden? In elk geval blijkt uit onderzoek dat ook mannen geconfronteerd worden met eetstoornissen.

Door een gebrek aan onderzoek zijn er weinig precieze cijfers te vinden over eetstoornissen bij Vlaamse mannen. Eetexpert.be, het kenniscentrum voor eet-en gewichtsproblemen, verzamelt informatie uit verschillende studies waardoor we toch een goed beeld krijgen over het probleem bij mannen.

Uit een screeningtest in de nationale gezondheidsenquête van 2013 blijkt dat 10% van de Belgische vrouwen en 6% van de mannen signalen van een eetstoornis vertoont. Het verschil is dus kleiner dan je zou denken. Els Verheyen, voorzitter van de vereniging Anorexia Nervosa – Boulimia Nervosa (ANBN), verklaart waarom vrouwen gevoeliger zijn voor eetstoornissen: “Bepaalde persoonlijkheidskenmerken zoals faalangst en perfectionisme komen vaker voor bij vrouwen. Er is ook een sociaal aspect: vrouwen worden sneller aangesproken over hun uiterlijk. Bij mannen zijn er dan weer andere verwachtingen, zoals een gespierd en sterk lichaam.” Denk maar aan de gladde, gespierde patsers die je overal op Instagram kunt vinden.

Volgens Verheyen is er ook een tweede verklaring voor het verschil in eetstoornissen bij mannen en vrouwen: “Er heerst een groter taboe op eetstoornissen bij mannen. Ze schamen zich, omdat het vaak beschreven wordt als een vrouwenziekte. Hierdoor gaan mannen veel later hulp zoeken, terwijl je er bij een eetstoornis liefst zo snel mogelijk bij bent.”

Mannen ontwikkelen wellicht om dezelfde redenen als vrouwen een eetstoornis. Risicofactoren zijn bijvoorbeeld depressie, negatieve ervaringen met overgewicht of de uitoefening van een beroep waarbij uiterlijk belangrijk is. Verheyen: “De aanleiding komt vaak van buitenaf, maar de basis ligt aan de persoon zelf. Zelfzekere mensen lopen geen risico op een eetstoornis. De media zijn zeker ook een invloedsfactor, maar we merken dat die vooral een rol spelen bij jongeren. Jongens spiegelen zich aan andere rolmodellen dan meisjes, bijvoorbeeld atleten of zangers. Bij mannen gaat een eetstoornis zich sneller uiten in overdreven sportgedrag dan in het overslaan van maaltijden, zoals bij meisjes het geval is.”

Ervaringsdeskundige Wolf Bogaert heeft zelf een eetstoornis gehad en geeft advies aan lotgenoten bij ANBN. “Ook competitiesport is een risicofactor voor een eetstoornis. In de bodybuildingwereld zijn er veel mensen met een eetstoornis, omdat er extreem gelijnd wordt. Er wordt gestreefd naar een zo laag mogelijk vetpercentage. Dat proces alleen al kan een eetstoornis veroorzaken.”

Er zijn mannen met stoornissen zoals Bigorexia of Body Dysmorphic Disorder. Verheyen:“Bigorexia is een stoornis waarbij je heel ontevreden bent over je eigen lichaam en een vertekend beeld van jezelf ziet. Die mannen streven naar een gespierd lichaam en nemen hiervoor extreme maatregelen. Andere levensdomeinen gaan hieronder lijden en soms grijpen ze naar middelen zoals anabole steroïden. Ook dat kan heel gevaarlijk zijn.”

Praten over een eetstoornis is niet eenvoudig. Zeker niet als man, omdat er toch wel een stigma heerst over het probleem. James en Sam vertellen open over hun leven met een eetstoornis:

Het is duidelijk dat niet alleen vrouwen het moeilijk vinden om hun eigen imperfecties te aanvaarden. Onder mannen wordt het onderwerp, zeker in groep, vaker vermeden, maar de vraag moet gesteld worden: hoe zit het met de moraal van de gewone man? Drie korte getuigenissen na een oproep op Facebook:

Het mannelijk schoonheidsideaal is dus geen fabeltje. Er is voor mannen, net zoals voor vrouwen, een maatstaf voor het ideale uiterlijk. Mannen lijken zich minder te spiegelen aan dit ideaalbeeld, maar toch brengt het soms wat onzekerheden met zich mee. Het is opvallend dat de populariteit van fitnesscentra de laatste jaren sterk gestegen is. De meeste centra zijn nog geen tien jaar oud. Zo heeft een kleine tien procent van de Belgische bevolking boven de vijftien jaar een fitnessabonnement. Sociale media verheerlijken het beeld van de gespierde man. Deze sportievelingen delen maar al te graag hun foto’s onder hashtags als #legday en #fitnessaddict.

Toch wordt fitheid de laatste jaren eerder gezien als statussymbool. Bovendien heeft het schoonheidsideaal de afgelopen jaren een opvallende evolutie meegemaakt. Er wordt nu ook de nadruk gelegd op de uitzonderingen, bijvoorbeeld mensen met een handicap.

Voor mannen is een eetstoornis nog altijd een groot taboe. Nochtans vertoont zes procent van de Belgische mannen signalen van een eetstoornis. Die ontwikkelen ze op dezelfde manier als vrouwen dat doen, maar ze uiten het anders. Mannen gaan eerder obsessief sporten in plaats van te gaan lijnen. Verbazend genoeg spelen de media en het schoonheidsideaal hierin slechts een kleine rol.

Dus, beste mannen, ook al is er een schoonheidsideaal, de lat ligt maar zo hoog als je ze zelf legt.