Meer dan 20 procent van de vrouwen tussen 16 en 27 jaar wordt slachtoffer van seksueel geweld. Als ouder van een tienerdochter zijn dit cijfers waar je hart sneller van gaat kloppen. “Hoe bescherm ik mijn dochter hiertegen? Wat ga ik doen als mijn dochter begint uit te gaan? Wat als ze met de fiets gaat? Heb ik hier dan nog genoeg controle over? Misschien moet ik ervoor zorgen dat ze nooit alleen over straat moet als het donker is.” Maar is dit wel het beste dat je als ouder kan doen?
De cijfers in België rond seksueel geweld liegen er niet om. Volgens VRT NWS gebeuren naar schatting 100 verkrachtingen per dag in België, waarvan slechts 8 à 9 procent wordt aangegeven. Dit komt overeen met de bevindingen van Sensoa. Sensoa is het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid. Hun onderzoek toont aan dat er in 2020 3731 meldingen bij de politie waren van aanranding en 3153 meldingen van verkrachting. Dat wil zeggen dat er per dag ongeveer 19 meldingen rond seksueel geweld binnenkwamen.
Hoewel jongens en mannen ook slachtoffer kunnen zijn, zijn het toch voornamelijk meisjes en vrouwen. Waar 3 procent van de jongens voor de leeftijd van 25 slachtoffer werd van seksuele grensoverschrijding, is dit bij meisjes 14 procent.
Seksuele grensoverschrijding gaat natuurlijk niet enkel over aanrandingen en verkrachtingen. Seksuele intimidatie is ook een vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Denk hierbij aan seksueel getinte opmerkingen, gebaren en handelingen die niet gewenst zijn. Ook hier zien we dat voornamelijk jonge vrouwen hiermee te maken krijgen. 91 procent van de vrouwen tussen 15 en 24 jaar werd namelijk al eens slachtoffer van seksuele intimidatie.
Een minderjarige die te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag, heeft dubbel zoveel kans om het als volwassene opnieuw mee te maken.”
Onderzoek Sexpert
Als ouder van een dochter die op het punt staat de wereld te ontdekken, zijn dit cijfers waar het angstzweet je van uitbreekt. Je vraagt je af hoe veilig de wereld nog is voor een jonge vrouw. Wel, de kans dat je als jonge vrouw te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag, is reëel. Sterker nog: een minderjarige die te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag, heeft dubbel zoveel kans om het als volwassene opnieuw mee te maken. Dit stelt het Sexpert onderzoek. Als ouder wil je je kind daar natuurlijk alleen maar voor behoeden.
Waar komt seksueel geweld voor?
Wie denkt dat die 100 verkrachtingen per dag betekenen dat er 100 vrouwen dagelijks van hun fiets gesleurd worden door een onbekende terwijl ze alleen in het donker fietsen: u bent fout. Dit gebeurt niet enkel op straat. Sterker zelfs: volgens Sensoa is slechts bij 16,6 procent van de minderjarigen de pleger een onbekende. Bij volwassenen is dit 14,2 procent. Met andere woorden, in ongeveer 85 procent van de gevallen kent het slachtoffer zijn of haar dader al. Dit zou willen zeggen dat uw dochter veel meer kans loopt om verkracht of aangerand te worden op school, in de jeugdbeweging, bij vrienden,… dan op straat, want daar zitten nu eenmaal de mensen die ze kent.
Anderzijds is het ook wel belangrijk om te weten dat een kleine 80 procent van de vrouwen wel al lastiggevallen is geweest op straat. Dit gaat over seksuele intimidatie tot verkrachting. Het risico om te maken te krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag in de ruime zin van het woord, is dus wel groot.
Angst door ouders
Voor Tine Waelkens (22) is ’s avonds alleen buitenkomen nog steeds verboden – ook al is ze volwassen. Haar ouders staan erop dat er altijd iemand bij haar is. “Vaak zeg ik dat er iemand meeliep met mij, terwijl dit eigenlijk niet zo was. Als er iets zou gebeuren, zou ik bang zijn om het hen te vertellen. Niet omdat het moeilijk is, maar omdat ik schrik heb voor een boze reactie.”
Op momenten dat ze alleen is op straat, is ze zeer opgejaagd. “Ik kijk constant achter en rond mij om te zien of er niemand is. Dat komt voor een groot deel door mijn ouders. Door zo ongerust te zijn, wordt een angst die er sowieso al zit nog extra gevoed.”
Invloed van verbieden
Dat dat onveilig gevoel van alleen over straat te wandelen extra gevoed wordt wanneer het expliciet verboden wordt, is niet vreemd. Verschillende opvoedingsfora zeggen dat zaken verbieden absoluut uit den boze is. Berlien Byttebier kan zich daarin vinden. Mevrouw Byttebier is opvoeder-begeleider bij Jongerenzorg Zuid-West-Vlaanderen met een diploma toegepaste psychologie. Door haar job komt ze dagelijks in contact met zowel meisjes die een seksueel trauma hebben, als jongeren die met problemen binnen het gezin te kampen hebben. “Zo’n zaken bij jongeren verbieden, werkt niet. Ze zijn jong en willen de wereld ontdekken. Door een tienerdochter te verbieden op straat te komen, maak je het alleen nog maar verleidelijker om het toch te doen.”
Byttebier begrijpt langs de andere kant ook dat het op straat niet altijd even veilig is voor een jonge vrouw. “Ik zou aan ouders het advies meegeven om heel open en eerlijk te zijn. Deel je ongerustheid, vraag of ze oplet, maar ga niks verbieden. Vroeg of laat trekt je dochter wel eens alleen de wereld in, je wil ze niet banger maken dan al het geval is.”
Door een tienerdochter te verbieden op straat te komen, maak je het alleen nog maar verleidelijker om het toch te doen.”
Berlien Byttebier, opvoeder-begeleider bij Jongerenzorg Zuid-West-Vlaanderen
Structureel probleem
Jonge meisjes zijn zich zonder de bemoeiingen van hun ouders al genoeg bewust van het gevaar. Dat komt omdat het een structureel probleem is, volgens professor Karen Celis. Celis is onderzoeksprofessor aan de Vakgroep Politieke Wetenschappen van de VUB en co- directeur Onderzoek van RHEA, het Expertisecentrum Gender, Diversiteit en Intersectionaliteit. In De wereld van Sofie, een programma op Radio 1, vertelt ze dat vrouwen ondertussen zelf hun coping-mechanismes ontwikkeld hebben. “Het is echt een politiek, structureel probleem. Je kan op dit moment als vrouw niets anders doen dan ervoor te zorgen dat je uit die gevarenzone blijft, zoveel als mogelijk.” En als vrouwen zichzelf dit aanleren, is het dan als ouder nodig om er nog een schepje bovenop te doen?
Conclusie
Dat het op straat voor het vrouwelijk geslacht niet altijd veilig is, is heel duidelijk. Maar je dochter verbieden om alleen op straat te komen ’s avonds is geen garantie dat ze nooit te maken zal krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. En eens ze 18 is, is ze in theorie vrij om te gaan en staan waar ze wil. Het is dus beter om ze bewust te maken van het gevaar, zonder ze extra schrik aan te jagen. Want een structureel probleem los je als ouder niet alleen op.
De auteur
