Sinds de jaren 1960 en 1970 zijn interlandelijke adopties snel en grootschalig toegenomen in België en in onze buurlanden. Een kind in nood uit het buitenland adopteren lijkt een win-winsituatie voor zowel het kind als voor de nieuwbakken ouders. Maar is dat wel zo? Is interlandelijke adoptie wel altijd in het belang van het kind? Adopteer ik nog een kind uit het buitenland?
Adoptie verwerken duurt een leven lang
Tara Mergeay is 38 jaar en werd op haar derde geadopteerd uit India. Ze werkt nu als adoptiecoach en begeleidt adoptieouders voor, tijdens en na de adoptie. In een interview dat verscheen op 22 december 2020 op de website van Atlas magazine vertelt ze over haar eigen ervaring als adoptiekind. Ze getuigt dat ze 35 jaar lang geworsteld heeft met de adoptie: “Ik heb het geweerd, genegeerd en uiteindelijk omarmd. Dat wil niet zeggen dat ik mijn adoptie volledig verwerkt heb, dat is iets voor het leven.” Mergeay vertelt dat ze te kampen kreeg met een identiteitscrisis die leidde tot een zware depressie: “Ik heb mijn adoptie kunnen plaatsen waardoor het nu niet meer de bovenhand neemt in mijn leven. Langzaam heb ik geleerd wie ik ben en heb ik mijn adoptie aanvaard. Ik ben nu op het juiste pad, maar ik ben er heel lang voor gevlucht.” Verder haalt ze aan dat zij niet de enige is. Adoptiekinderen kunnen te maken krijgen met uiteenlopende problemen zoals pesten, eenzaamheid, boosheid ten opzichte van de adoptie- en/of biologische familie, enzoverder.
Ik heb mijn adoptie geweerd, genegeerd en uiteindelijk omarmd.”
Tara Mergeay, ervaringsdeskundige adoptie
Het expertenpanel over interlandelijke adoptie
In 2019 stelt de Vlaamse regering een expertenpanel aan om onderzoek te voeren naar interlandelijke adoptie. Het panel bestaat uit 9 experten. Zowel hoogleraren, een klinisch psychologe als de beleidsadviseur van het Kinderrechtencommissariaat maken deel uit van deze groep. Op 14 augustus 2021 verschijnt het eindrapport waarin staat dat er heel wat moet veranderen. De experten vinden dat adoptie uit het buitenland enkel heel uitzonderlijk moet kunnen, wanneer er geen alternatief is in het land van herkomst. Kinderen vanaf 12 jaar en de biologische ouders moeten meer info krijgen en toestemming geven voor adoptie.
De voorzitter van het expertenpanel, Veronique van Asch is advocate binnen het personen- en familierecht. In de inleiding van het eindverslag haalt ze verschillende problemen aan. Onderzoek wijst uit dat kinderen die geadopteerd zijn vaker dan het gemiddelde kind kampen met psychische problemen. Adoptieouders zijn hier meestal te weinig op voorbereid. Ook de belangen van de biologische ouders worden vaak miskend. Ze worden onder druk gezet om hun kind af te staan en worden geconfronteerd met de Westerse kijk op adoptie waar zij nauwelijks mee vertrouwd zijn. Daarnaast wijzen de experten erop dat adoptiebureaus te afhankelijk zijn van subsidies. Hoe meer adopties, hoe meer geld dat in het laatje brengt. Dit leidt tot wanpraktijken waar heel wat kinderen het slachtoffer van worden.
Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke wil grote hervormingen. Hij pleit op basis van het rapport voor een adoptiepauze van twee jaar. “Voor de kandidaat-ouders die al in een procedure zitten met een adoptiekind uit het buitenland kan het traject voortgezet worden. Voor trajecten die nog moeten opstarten denk ik dat het beter is om eerst de zaken op orde te stellen vooraleer we daarmee doorgaan”, vertelt Beke in een interview voor VRT. Uiteindelijk is de adoptiepauze er niet gekomen door kritiek van de coalitiepartners NV-A en Open VLD.
(foto door Ron Lach via Pexels
Is interlandelijke adoptie nog ethisch verantwoord?
“Veel adoptieouders hebben vragen over de wantoestanden die aan het licht zijn gekomen. Ze maken zich zorgen omdat er geen garantie is op een volledig sluitend adoptiesysteem”, legt Kristien Wouters uit. Zij is educatief medewerker bij Steunpunt Adoptie. “Daarnaast zijn er ook volwassenen die als kind geadopteerd werden die nu op de tafel slaan. Ze vragen zich af of interlandelijke adoptie wel nog kan, als we niet kunnen garanderen dat het op een honderd procent correcte manier verloopt. Die correctheid is afhankelijk van verschillende factoren: de biologische ouders hebben toegestemd zonder dwang, er werd voor hen eerst gezocht naar andere ondersteuningsmogelijkheden en er werd onderzocht of er in het land van herkomst een goed zorgsysteem is. Alle oplossingen voor het kind moeten overwogen worden vooraleer we overgaan tot adoptie, want dat is een heel ingrijpende maatregel.” Wouters legt uit dat kinderen bij interlandelijke adoptie vaak al wat ouder zijn. Zij leren de taal en de gewoontes van hun land en worden dan plots overgeplaatst naar een volledig ander continent. Zowel adoptieouders als adoptiekinderen vragen zich steeds vaker af of dat wel nog ethisch verantwoord is.
De vraag is of interlandelijke adoptie wel nog kan, als we niet kunnen garanderen dat het op een honderd procent correcte manier verloopt.”
Kristien Wouters, educatief medewerker bij Steunpunt Adoptie
Botsing tussen macro- en microniveau
Doe ik er als individu nog goed aan om een kind te adopteren waarvoor er geen andere oplossing is? “Enerzijds ben ik ervan overtuigd dat adoptiekinderen in veel gevallen een warme thuis vinden. Voor sommige kinderen is er gewoon echt geen andere oplossing. Toch merken we dat adoptieouders vaak schuldgevoelens ervaren. Ze weten niet zeker weten of het geld dat ze voor de adoptie betalen wel goed terecht komt. Ze vragen zich af wat de adoptie teweeg brengt in de landen van herkomst”, vertelt Wouters. “Anderzijds is de discussie op grote schaal of interlandelijke adoptie nog een goede oplossing is. Als land moet men de keuze maken om door adoptie een pleister op de wonde te leggen of om het probleem structureel aan te pakken aan de oorsprong, met als gevolg dat er kinderen niet geholpen zullen worden.”
Conclusie
Er komt heel wat kijken bij interlandelijke adoptie. We moeten er ons van bewust zijn dat er in het verleden zaken fout liepen bij het adopteren van een kind uit het buitenland. Voor alle partijen, het adoptiekind, de adoptieouders en de biologische ouders is het een drastische maatregel. Het is belangrijk dat er voldoende aandacht wordt besteed aan alternatieven in het land van herkomst vooraleer adoptie ter sprake komt. Voor sommige kinderen is er op korte termijn echter nog geen betere oplossing. Als u interlandelijke adoptie overweegt, ga dan zeker ten rade bij erkende adoptiebureaus en bespreek grondig de adoptieprocedure.
De auteur
