Mama, hoe komt een kindje in jouw buik terecht?, Wat is vrijen?, Een condoom, wat is dat?. Het zijn vragen die ouders ongetwijfeld al gehoord hebben van hun kind, soms zelfs op zeer jonge leeftijd. Hoe reageert een ouder daarop? Is een lagereschoolkind te jong om te weten wat seks is? Welke uitleg is geschikt voor een bepaalde leeftijd? Moet ik mijn lagere schoolkind uitleggen wat seks is?
Onderzoek
Maar liefst 2/3e van de ouders van 6- tot en met 9- jarigen en 3/4e van de ouders van 10- tot en met 12-jarigen krijgt wel eens vragen over seksualiteit bewijst een onderzoek van Sensoa. “Kinderen zitten met veel vragen en hebben nood aan een antwoord”, aldus Katelijn Gijsel, educatief medewerker bij Sensoa.
Drie op de tien pubers van 12 jaar en ouder zeggen nog nooit met de ouders te hebben gesproken over seks. Dat blijkt uit de uitkomsten van het AD Gezinsonderzoek. Is dit wel verantwoord? “Een kind op lagere schoolleeftijd uitleggen wat seks is zorgt ervoor dat ze weerbaarder zijn en meer weten over consensus”, vertelt seksuoloog Annelies Van Den Haute.
Toch vertrouwen 85% van de ouders enkel op wat de school zegt over seks en laten ze de uitleg liever aan hen over, bewijst het AD Gezinsonderzoek. “Een basis vanuit de school kan een houvast bieden voor heel wat ouders die het moeilijk hebben om het uit te leggen aan hun kind”, zegt psycholoog Lentel De Munck. “Het is heel belangrijk om hen op een kindvriendelijke manier mee te nemen in het verhaal, aangepast aan hun leeftijd.”, vult De Munck aan.
Sommige ouders zijn bang dat seks aankaarten ervoor zorgt dat kinderen er vroeger mee in aanraking komen. Katelijn Gijsel spreekt dit tegen: “Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die een goede seksuele vorming hebben gekregen, later aan seks beginnen, omdat ze meer onderbouwde keuzes maken.”
Volgens Katelijn van Gijsel is er geen exacte handleiding over hoe ouders het moeten aanpakken, maar wel een leidraad: “Seksuele vorming vergelijk ik met leren over het verkeer. Wat we weten over het verkeer hebben we ook niet in één les geleerd. Dat is hetzelfde met seks. Je hoeft niet alles uit te leggen in één keer. Het gaat er om af en toe het onderwerp aan te kaarten en te reageren op de vragen van het kind. Als ze ouder worden, kan je telkens meer details geven.”
Seksuele opvoeding
In het 6e leerjaar starten de lessen seksuele opvoeding. Hoe gaat dit eraan toe? Celine Buysse gaf seksuele opvoeding: “Er is in de les SO niet uitgelegd hoe seks precies in zijn werk gaat. De insteek zowel vanuit de school als vanuit het boek is dat dit nog niet nodig is op die leeftijd.”
Gelukkig kunnen kinderen met hun vragen over seksualiteit wel terecht bij de leerkracht. Celine vult aan: “Er staat een babbelbox in de klas, vragen over seks bespreek ik klassikaal.” Daar zijn experten een enorme fan van. Toch is niet iedereen tevreden over de leeftijd waarop seksuele opvoeding gegeven wordt. “Wij bij Sensoa willen dat seksuele opvoeding vroeger aanbod komt en explicieter wordt uitgelegd”, vertelt Katelijn Gijsel.
Hjordis Dely geeft al 5 jaar seksuele opvoeding: “In het 4e en 5e leerjaar bespreek ik de puberteit en in het 6e leerjaar praat ik over seks met gebruik van de juiste termen en vermeld ook wat zaadlozing, orgasme en ritmisch bewegen met seks te maken heeft. Over orale seks en masturbatie praat ik niet. Ze zijn daar volgens mij te jong voor.”
Het is dus duidelijk dat de ene school seks uitgebreider bespreekt dan de andere. “Het is belangrijk dat zowel ouders als leerkrachten met hun kinderen praten over seks. De vragen die aan ouders worden gesteld, stellen ze niet aan leerkrachten en omgekeerd”, aldus Lentel De Munck.
Maar is uitleg geven over seks dan altijd een goed idee? Volgens seksuoloog Annelies Van Den Haute niet. “Het is een kwestie van aanvullen hoe je kind is. Praten over seks op jonge leeftijd is nadelig als er veel informatie te snel gegeven wordt en het kind hier niet mee kan omgaan of de vragen van het kind genegeerd of bestraft worden.”
Leerkracht Celine Buysse is ook niet altijd voorstander: “Volgens mij is het de taak van de school en niet van de ouders om hierover te praten. In de lagere school moeten ze hier nog niet aan denken. De eerste graad van de middelbare school vind ik gepaster.” Over de leeftijd wordt ook getwist bij experten. “In de eerste jaren kan je het kind uitleggen wat een zaadcel en een eicel is en dat deze samensmelten, een specifieke uitleg hoeft dan nog niet. Later kan er wel explicieter worden ingegaan over hoe seks in zijn werk gaat”, zegt Katelijn Gijsel.
Ouders aan het woord
Anke Allemeersch heeft een dochter van 6 jaar en een zoon van 8 jaar: “Ik probeer op kindermaat een realistisch antwoord te geven en spreek over het zaadje bij papa en het eitje bij mama dat samenkomt. Het spleetje tegen de piemel”, vertelt ze.
Caroline Depoorter, waarvan haar kinderen nu al meerderjarig zijn, pakte het zo aan: “Toen de vraag kwam, heb ik mijn kinderen meegenomen naar de bib en samen een goed boek voor hun leeftijd gekozen. Eerst samen bekeken, want dat was voor mij een houvast over wat er op die leeftijd al verteld kon worden. Geen gemakkelijke opdracht vond ik toen.”
Eline Backelandt vindt niet dat ze haar kinderen al moet uitleggen hoe seks in elkaar zit. “Mijn dochter zit in het vierde leerjaar, dat vind ik te jong om erover te praten. Ik zeg dat ik het haar later wel zal uitleggen, al ben ik wel bang wat ze allemaal op internet vinden.”
Er staat heel wat relevante informatie op het internet, maar ook schadelijke. “Laat een kind niet alleen zoeken op sites over seksualiteit. Zoek samen met hen, zo komen ze niet op verkeerde sites terecht”, aldus Katelijn Gijsel. Seksuoloog Annelies Van Haute raadt ouders aan samen met hun kinderen naar educatieve programma’s te kijken zoals De Dokter Bea Show.
Conclusie
Leg ik mijn lagereschoolkind uit wat seks is? Ja, maar houd rekening met de leeftijd van het kind. Het is voordelig om over seks te praten omdat kinderen er weerbaarder van worden. Het zorgt ervoor dat ze later beginnen aan seks omdat ze meer onderbouwde keuzes maken. Maar je moet die uitleg zeker niet in één keer geven. Doe het in kleine stukken. Tussendoor. Het belangrijkste is om in te spelen op de vragen van het kind.
De auteur
