Onthoofdingen die de wereld rondgaan. Slachtoffers van rampen die herkenbaar in beeld worden gebracht. Het lijkt wel alsof er steeds meer gruwelijke beelden opduiken in de media. “Het is een discussie die al zo oud is als de pers zelf”, stelt Tom Naegels, ombudsman bij De Standaard. “Als de beelden bijdragen tot een correcte berichtgeving van de feiten zal De Standaard die beelden publiceren.”
Scoop: Een van de klachten die uw krant kreeg, ging over het foto’s van slachtoffers van de vlucht MH17. U zei daarover dat het onwezenlijke en daarom relevante beelden waren. De Standaard beroept zich op het principe dat het recht op nieuws groter is dan het recht op afbeelding. Waarom vindt u dat?
Tom Naegels: “We moeten inderdaad rekening houden met bepaalde principes. Zoals de gevoelens van nabestaanden die gekwetst kunnen worden door een foto in de krant. Een foto van iemand die zij kennen op een manier waarop ze zich die persoon niet willen herinneren. Daarnaast is er nog het juridische aspect, het recht op afbeelding, de privacy van mensen. In principe moet je inderdaad altijd eerst toestemming vragen als je een foto gebruikt in een krant.”
Scoop: Is dat in dit geval gebeurd?
Naegels: “Het principe waar journalisten zich vaak op beroepen is dat het hun plicht is om de werkelijkheid weer te geven. Het is zo gebeurd, het is werkelijk zo, dus we tonen het ook zo. Veel fotografen en fotoredacteurs geloven ook dat de publicatie van die beelden niet gratuit is. Dat publicatie wel degelijk helpt om de ernst van de situatie te beseffen.”
Scoop: Heeft u daar voorbeelden van?
Naegels: “Als er een gruwelijke oorlog is in Gaza en je toont geen enkel beeld waarop die gruwel te zien is, dan wek je de indruk dat het een hele cleane, propere oorlog is. Wat niet het geval is. Die beelden dragen dus bij tot een correcte berichtgeving van de feiten.”
Waarschuwing
Scoop: Zou een krant de lezers niet beter waarschuwen dat er schokkende beelden bij een bepaald artikel gepubliceerd zijn? Op televisie gebeurt dat wel.
Naegels: “In het mediadecreet staat dat een televisiezender moet waarschuwen wanneer er schokkende beelden worden uitgezonden op een uur waarop kinderen nog naar televisie aan het kijken zijn. Televisie is een alomtegenwoordig medium. Je weet dat er nog veel kinderen meekijken tijdens het 6- of 7-uur journaal, dus is zo’n waarschuwing wel gepast.”
Als er een gruwelijke oorlog is in Gaza en je toont geen enkel beeld waarop die gruwel te zien is, dan wek je de indruk dat het een hele cleane, propere oorlog is
Scoop: Maar is een krant dan geen alomtegenwoordig medium?
Naegels: “Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat kranten niet voor kinderen gemaakt worden en dat je zelfs websites van een krant heel actief zelf moet gaan opzoeken. Je kan natuurlijk zeggen dat je gruwelijke beelden niet op de voorpagina van een nieuwssite moet plaatsen. Maar of je de lezer dan nog eens extra moet gaan waarschuwen? Dat vind ik niet. Het is betuttelend om een pop-up of banner te maken die waarschuwt voor bepaalde beelden. Het is en blijft nog altijd nieuws. En er wordt al heel veel gecensureerd op een redactie.”
Scoop: Wat wordt er dan al allemaal gecensureerd?
Naegels: “Er komt van alle landen van de wereld nieuws binnen waaronder verschrikkelijke beelden van persfotografen. Redacties moeten zelf beslissen of ze die beelden gebruiken of niet. Daar wordt al een eerste afweging gemaakt. Als ik dan zie wat er uiteindelijk maar overblijft van al die beelden vind ik niet dat er overal een soort van waarschuwing moet bij staan. Bijna alles is wel voor iemand choquerend.”
Kranten worden niet voor kinderen gemaakt
Scoop: In De Standaard verscheen een beeld van een massa-executie van ISIS-strijders waarbij bloed uit een van de slachtoffers zijn hoofd kwam. Waarom is beslist om dat beeld wel te publiceren?
Naegels: “Het artikel ging erover dat ISIS speciaal zulke beelden maakt om de mensen in het Midden-Oosten angst aan te jagen. Heel het artikel ging over dat feit. Daarom vond de hoofdredactie dat zo’n artikel ondersteund mag worden met een beeld dat doet beseffen wat mensen in Syrië en Irak elke dag onder ogen krijgen.”
Scoop: Kon er geen minder gruwelijk beeld gekozen worden?
Naegels: “Er is van alle beelden die binnengekomen zijn op de redactie een beeld gekozen waar inderdaad iets choquerend aan is: dat bloed. Tegelijkertijd is het ook geen foto waarin de hersenen van iemand over de grond liggen, het is geen horrorfoto. Je moest al twee keer kijken om het bloed te kunnen zien en het was ook niet zo heel groot geplaatst. Dat speelt allemaal mee om zo’n foto te publiceren. Bij elk concreet geval spelen er heel veel verschillende aspecten mee. Je zal altijd wel discussie hebben tussen de vele lezers. Maar goed ook, want die discussie hoort erbij.”
Simon Van Hauwermeiren
Het jaar van de schokkende beelden in de Standaard
De auteur
